روند تدریجی تربیت دینی کودک

کودک از ابتدای زایمان دارای مشاعر ادراکی بوده و امور پیرامون خود از جمله رفتارها،کلام ها و آدابی که مستقیم و غیر مستقیم به او ارائه می شود را درک می کند،در این میان آنچه اساسی بوده به کارگیری شیوه تدریج در آموزش معارف دینی به اوست به نوعی که نه متراکم بوده و نه از توان فکری او خارج باشد؛چراکه در غیر این صورت رفتار آموزش داده شده به همان سرعت آموزش از وجود کودک رخت خواهد بست.از همین روی به کارگیری تدریج،درک شرایط سنی و برنامه ریزی از مهمترین قوام های تربیتی فرزند است که در روایات بدان اشاره شده است؛«قال الامام الباقر- عَلَیْهِ السَّلامُ - : إذا بلغ الغلام ثلاث سنین فقل له سبع مرات قل لا إله إلا الله ثم یترک حتى یبلغثلاث سنین و سبعة أشهر و عشرین یوما ثم یقال له قل محمد رسول الله سبع مرات و ...»(مکارم الاخلاق، ص 115)؛امام باقر - علیه السلام - فرمود: هنگامی که کودک به سه سالگی رسید به او بگویند هفت مرتبه بگوید لا اله الّا الله (تا بیاموزد)، در چهار سالگی به او بگویند که هفت مرتبه بگوید محمد رسول الله (تا یاد بگیرد)، در پنج سالگی رویش را به قبله متوجه کنند و به او بگویند که سر به سجده بگذارد، در پایان شش سالگی رکوع و سجده صحیح را به او بیاموزند و در هفت سالگی به طفل گفته شود: دست و رویت را بشوی و پس از آن به او گفته شود: نماز بخوان.

نیاز کودک به مادر

کودک در دوران بارداری با وجود مادر کاملا انس برقرار نموده و او را با تمام وجود خود احساس می کند؛چراکه از وجود مادر به رشد تدریجی خود ادامه می دهد و همانند قطعه ای از وجود اوست که دور شدن از او می تواند تأثیرات منفی ای در ساختار روانی و جسمی او ایجاد نماید.از همین روی در روایات بارها توصیه گشته که فرزند توسط مادر خود بزرگ شود و بهترین شیر برای رشد او و شکل گیری زوایای مختلف رفتاری،شیر مادر اوست که متناسب با نوع رزق کودک در دوران قبل از تولد بوده است؛«لَیسَ لِلصَّبىِّ لَبَنٌ خَیرٌ مِن لَبَنِ اُمِّهِ؛براى کودک ، هیچ شیرى بهتر از شیر مادرش نیست.»(عیون اخبار الرضا، ج 2، ص 69).

درک فضای سنی کودک

«قالَ رَسُولُ اللهِ - صَلَّی اللهُ عَلَیْهِ وَ آلِه -اَحِبُّوا الصِّبْیانَ وَ ارْحَمُوهُمْ وَ اِذا وَعَدْتُمُوهُمْ فَفُوا لَهُمْ فَاِنَّهُمْ لایَرَوْنَ اِلّا اَنَّکُمْ تَرْزُقُونَهُمْ»؛رسول خدا - صلی الله علیه و آله - فرمود: کودکان خود را دوست بدارید و با آنان مهربان باشید، وقتی به آن‌ها وعده‌ای می‌دهید حتماً وفا کنید زیرا کودکان، شما را رازق خود می‌پندارند.(وسائل الشیعه، ج 5، ص 126)؛

دوست داشتن فرزند و گذشتن از اشتباهات او که برخواسته از دوره سنی او و ناپختگی فکری اوست،همواره مورد تأکید روایات شریفه بوده؛چراکه فرزند در این سن،بسان خمیرمایه ای بوده و این خلق و خوی را از دیگران می آموزد و مهم تر اینکه این اشتباه او برخواسته از تعمد نبوده همانطور که در شریعت نیز تکالیف از کودکان سلب شده است.مهم تر اینکه والدین باید از این قوت روحی برخوردار باشند که فضای سنی فرزند کودک خود را درک نمایند و رفتارهای او را در همان قالب ارزیابی نموده و او را پیش ببرند برخلاف وضعیتی که معمول خانواده ها گرفتار آن بوده و برخی ایرادها،نیاز به بازی و ...کودک را سرکوب نموده و توقع بروز رفتارهای دلخواه بزرگسالانه خود را از او دارند!